Una frase en negativo se construye poniendo antes del verbo la partícula ní, que causa lenición. Para hacer una pregunta se usa la partícula an, que causa eclipsis.
- Ní théim. (Yo no voy).
- Ní théann tú. (Tú no vas).
- Ní théann sé. (Él no va).
- Ní théann sí. (Ella no va).
- Ní théimid. / Ní théann muid. (Nosotros no vamos).
- Ní théann sibh. (Vosotros no vais).
- Ní théann siad. (Ellos no van).
- An dtéim? (¿Voy?).
- An dtéann tú? (¿Vas?).
- An dtéann sé? (¿Va él?).
- An dtéann sí? (¿Va ella?.)
- An dtéimid? / An dtéann muid? (¿Vamos?).
- An dtéann sibh? (¿Vais?).
- An dtéann siad? (¿Van?).
Aquí tienes algunos ejemplos de preguntas y respuestas. Como no hay equivalentes en irlandés para decir sí o no, en la respuesta corta afirmativa o negativa se usa el eco del verbo en cuestión. También puede emplearse la forma del verbo déanann (hacer) sustituyendo a casi todos los verbos.
- An itheann tú cáis? (¿Comes queso?).
Ithim. (Sí) (lit., yo como).
Déanaim. (Sí) (lit., yo hago).
- An bhfanann tú in óstán i gcónaí? (¿Te quedas siempre en un hotel?). (i gcónaí: siempre).
Ní fhanaim. (No) (lit., no me quedo).
Ní dhéanaim. (No) (lit., no hago).
- An gceannaíonn tú páipéar nuachta? (¿Compras un periódico?).
Ní cheannaím. (No) (lit., no compro).
Ní dhéanaim. (No) (lit., no hago).
¿Y si la respuesta no corresponde al yo, sino a otra persona del verbo? Recuerda que los pronombres mé y muid (yo y nosotros) se integran en el verbo, pero que en las segundas y terceras personas del singular y plural el pronombre no se integra en el verbo. En esos casos en la respuesta corta, el pronombre se cae:
- An dtéann tú abhaile go luath? (¿Te vas a casa pronto?).
- Téim. (Sí) (lit., yo voy).
- An dtéann tú a chodladh go luath? (¿Te vas a la cama temprano?).
- Téim. (Sí) (lit., yo voy).
- An dtéann sibh ag obair go luath? (¿Vais a trabajar pronto?).
- Téimid. (Sí) (lit., nosotros vamos).
- An dtéann sé ag obair go luath? (¿Él va a trabajar pronto?).
- Téann. (Sí) (lit., va… pero sin el pronombre).
- An dtéann Seán agus Síle libh? (¿Van Juan y Sheila contigo?).
- Téann. (Sí) (lit., van… pero sin el pronombre).
No obstante, el pronombre puede ser repetido en una respuesta enfática:
- An dtéann sí ann? (¿Va ella ahí?).
- Téann sí. (Síííí) (lit., ella va).
- An dtéann Seán agus Síle libh? (¿Van Juan y Sheila contigo?).
- Téann siad. (Síííí) (lit., ellos van).
Pingback: Curso de irlandés: Lección 91 (¿te encontraste?, no me encontré) « Innisfree
wow. En serio todo lo que tu has publicado me ha servido, he aprendido a través de tu blog.
sigue asi!
🙂